Inleiding
In januari 2006 ging in de gemeente Echt-Susteren de “Klankbordgroep Cultuur Echt-Susteren” van start. Initiatiefnemer was het college van Burgemeester en Wethouders in de persoon van wethouder Pierre Wolters. Zoals de naam al aangeeft werd het geen raadscommissie, maar een groep met een luisterend oor naar het hele culturele veld, die het gemeentebestuur gevraagd en ongevraagd moest adviseren. Leden van de groep waren en zijn personen, die in het culturele leven actief zijn en verder ook de diverse kernen in onze gemeente kennen. De leden van de Klankbordgroep nemen aan de vergaderingen deel op persoonlijke titel.

“Klankbordgroep Cultuur Echt-Susteren” kreeg van het gemeentebestuur de opdracht “binnen de beschikbare financiële kaders ontwikkelingen te stimuleren of faciliteren op de terreinen van de kunsten; muziek, dans, theater, beeldende kunst, literatuur en audiovisuele kunst. Dit zowel in de vorm van amateuristische kunstbeoefening als ook in de vorm van professioneel aanbod. Verder horen ook cultureel erfgoed (o.a. musea en monumenten), archeologie en folklore tot gemeentelijk beleid. Cultuureducatie, zowel in het reguliere onderwijs als in het naschoolse traject is speerpunt van beleid (notitie “Tijd voor cultuur”).

De taak werd in 2011, op initiatief van het College van Burgemeester en wethouders uitgebreid. Behalve het adviseren en aandragen van ideeën kreeg de klankbordgroep ook de opdracht nieuwe projecten en evenementen te initiëren en te organiseren.

Vanaf 2010 kwamen de activiteiten in een stroomversnelling. Dit was mogelijk door de inzet van de combinatie functionaris voor cultuur, in de persoon van mevrouw Monique van der Vleuten, die als cultuurcoach bij de Stichting Menswel velerlei culturele activiteiten coördineert.

Na tien jaar, na meer dan 70 vergaderingen en na vele adviezen en initiatieven een beknopt overzicht van ons werk.

I Advies
Meteen na de start in 2006 is de “Klankbordgroep Cultuur Echt-Susteren” begonnen met haar werk, vooral adviserend. Het eerste verzoek om advies was meteen een dankbare klus. Wat gaan we doen bij de heropening van het gemeentehuis? Naast ons advies, haal de amateurkunst binnen, heeft de klankbordgroep ook actief aan de opening meegewerkt. Onder andere  het koor van honderden zangers uit de koren in de gemeente en de zingende schooljeugd. In de beginperiode was het adviserend werk niet altijd even dankbaar. Met name wanneer er op onze gevraagde of ongevraagde adviezen geen reactie volgde. Tijdens interne discussies hierover werd dit vooral geweten aan onze onzichtbare status. De positie van de klankbordgroep is tot op heden regelmatig onderwerp van discussie. Dat niet elk advies gevolgd wordt is begrijpelijk. Het gemeentebestuur maakt eigen afwegingen. De laatste jaren is de communicatie met gemeentebestuur en de gemeentelijke organisatie sterk verbeterd. Met name ook door het ondersteunend werk van de BIND Cultuurcoach bij de stichting Menswel.

In de loop van de jaren adviseerden wij in het  volgende :

-De viering van de heropening van het gemeentehuis in 2006.
-Het behoud van cultureel erfgoed. Met name bij sloop en verbouwingen verdwijnen soms kostbare voorwerpen
-Adviezen ten aanzien van het gemeentelijk monumentenbeleid.
-Het organiseren van een cultuursymposium, voor bestuurders en ambtenaren
-Omtrent het instellen van een 1% regeling voor cultuur bij infrastructurele werken.
-Het gemeentelijk aankoopbeleid beeldende kunst
-De gemeentelijke collectie van het museum.
-De samenwerking tussen alle blaasmuziekverenigingen in onze gemeente
-Het door de Provincie ingevoerde Regionaal Actieprogramma Cultuurbereik.
-De plaatsing van het “Wij-monument” door medewerkers van de gemeente vervaardigd.
-De notitie “Tijd voor cultuur”. Een advies, dat knelpunten benoemde en de verbeterpunten aangaf om tot een gericht cultuurbeleid te komen. Onderdelen van deze notitie krijgen na vier jaar regelmatig nog bestuurlijke aandacht.
-Omtrent de opleiding van muzikanten voor de muziekverenigingen.
-Het gemeentelijke uitvoeringsprogramma Cultuur 2011/2012
-Het gemeentelijke uitvoeringsprogramma Cultuur 2012/2013
-Viering 10 jaar gemeente Echt-Susteren
-Activiteiten rond de Susterense Heiligdomsvaart 2014
-Betrokkenheid bij het tot stand komen van het gemeentelijk Cultuureducatieplan : verbinden = versterken’.
-Het instellen van een gemeentelijke Cultuurprijs.

II Projecten
Naast het geven van adviezen heeft de Klankbordgroep Cultuur Echt-Susteren vanaf het begin ook daadwerkelijk projecten geïnitieerd. Een initiatief, dat vanaf 2006 de cultuureducatie van de jeugd in Echt-Susteren een stimulans heeft gegeven is het Project “Inhaalslag”. Door de middelen van de basisscholen, de gemeentesubsidie en de Provinciale subsidie te combineren was er voldoende geld een kunstmenu op te zetten, waarbij alle kinderen in onze gemeente van 4 tot en met 12 jaar uitvoerig kennis maakten met muziek, dans, theater, beeldende kunst, literatuur enz. Momenteel ligt het accent van de overheid meer op het aanbieden van doorlopende leergangen op de terreinen van de cultuur. De scholen willen geen afscheid nemen van het kunstmenu. Met het onderwijs wordt nu een modus gezocht, om toch ook aan de nieuwe doelstellingen en kwaliteitseisen te voldoen.

De Klankbordgroep Cultuur heeft meerdere projecten geïnitieerd, waarvan er een aantal in het culturele leven in onze gemeente ijkpunten geworden zijn. We sommen ze hieronder op:
-Inhaalslag Basisonderwijs, zoals hierboven vermeld.
-Kunst exposities in de hal van het gemeentehuis.
-Een mini symposium Cultuurbeleid in het gemeentehuis.
-De jaarlijkse flyer Cultuurlente (later Cultuurzomer), die de initiatieven van culturele verenigingen en organisaties bundelt en onder de aandacht van het toeristische publiek brengt.
-Open monumentendag. Een initiatief van een comité dat we in goed overleg hebben uitgebreid met nieuwe activiteiten. We noemen de “klassendag” de open monumentendag voor de basisschooljeugd, waaraan veel bovenbouw groepen deelnemen.
-Open Podium. Een mogelijkheid voor jong en oud om zijn kunsten te laten zien en horen voor een groot publiek. Het evenement wordt elk jaar in een andere kern gehouden. In 2016 in Dieteren.
-Sjarabang. Een project waarbij elke kern of buurt een eigen “kunstwerk” of creatief werkstuk kan maken voor in de publieke ruimte. Het thema wordt elk jaar vastgesteld. In 2014 aansluitend bij de Heiligdomsvaart “Wat is ons heilig”. In 2015 “Vrijheid voor onze kinderen”. Het thema in 2016 is “Jong”.
-Presentatie Romeinse schatvondst en kunstwerk ‘Paardje van Pey’
-Herplaatsing kunstwerk Piet Killaars.
-In samenwerking met het gemeentebestuur is de Cultuurprijs Echt-Susteren ingesteld, die in 2016 voor de tweede keer is uitgereikt aan een persoon, vereniging of instelling die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor het culturele leven in onze gemeente.
-Een literair-muzikale avond bij 50-jaar sluiting van de steenkolenmijnen, in samenwerking met Biblionova. Een initiatief, dat een vervolg zal krijgen als Literair Café.

III SWOT- analyse klankbordgroep Cultuur
Bij een tienjarig jubileum is het gebruikelijk terug te kijken naar de activiteiten in de achter ons liggende jaren. Dit is met name zinvol, om te zien wat er goed ging en wat minder. Lang stilstaan moeten we niet, omdat cultuur voortdurend in beweging is. Ter lering voor de toekomst daarom de sterke-en minder sterke punten bij elkaar gezet. In het oog springend daarbij is het feit dat de Klankbordgroep in de gemeenschap nog niet genoeg bekendheid geniet. Met meer samenwerking kunnen we meer bereiken.

Sterk:
-Ondersteuning door professionele kracht, de BIND cultuurcoach.
-Deskundigheid op diverse terreinen van cultuur.
-Kunnen adviseren zonder last of ruggespraak.
-Experimenteren met nieuwe initiatieven.
-Subsidie voor nieuwe initiatieven, zoals cultuurzomer, open podium, Sjarabang.
-Samenwerking mogelijk met alle spelers in het culturele veld.
-Samenwerking met basisonderwijs, dat al negen jaar van ons kunstprogramma gebruik maakt.
-Goede samenwerking met gemeentelijke diensten cultuur en faciliteiten

Zwak
-Behoefte aan versterking status  binnen de gemeente.
-Nog te weinig bekendheid in de gemeentelijke organisatie.
-Ook weinig bekendheid onder bevolking.
-Niet op social media.
-Kunstdisciplines dans en theater zijn niet vertegenwoordigd, terwijl die juist in de gemeente gestimuleerd moeten worden.
-Gebrek aan professioneel uitgeruste theateraccommodatie voor schoolprojecten en theateruitvoeringen.
-Bij de uitvoering van culturele projecten tekort aan vrijwilligers.

Kansen
-Meer behoefte aan culturele activiteiten bij jeugdopvang en ouderenzorg.
-Cultuureducatie op maat voor het onderwijs. Cultuureducatie wordt steeds meer vraaggericht.
-Meer aandacht voor cultuur bij het gemeentebestuur van Echt-Susteren.
-1 % Regeling bij cultuurtechnische werken voor financiële reservering cultuur.

Bedreigingen
-Beperking van mogelijkheden door gebrek aan theateraccommodatie.
-Beperkt cultureel aanbod binnen de gemeente.
-Ontbreken expliciete gemeentelijke visie op culturele ontwikkeling.
-Sterke vergrijzing binnen diverse sectoren; zangkoren, toneel. 

IV De toekomst, ambities
Uitgangspunt bij ons werk is, zoveel mogelijk, liefst alle inwoners van onze gemeente, deel te laten hebben aan de cultuur, actief, maar zeker receptief.
Tien jaar Klankbordgroep Cultuur heeft naast adviezen en projecten ervoor gezorgd, dat de cultuur hoger op de bestuurlijke agenda is gekomen. Het is echter nu niet het moment om tevreden achterover te leunen. We staan op een punt vanwaar we stappen voorwaarts kunnen maken. Nieuwe uitdagingen wachten.

Cultuur in de samenleving
Ook in de veranderingen in onze samenleving is de cultuur een belangrijke factor. Van een zorgende en regelende overheid gaan we naar een meer zelfzorgende samenleving. Cultuur vormt de inhoud van die samenleving.

Een paar kernpunten:
-Voor de cultuureducatie. Gaan we ervan uit, dat cultuur de inhoud van de samenleving uitmaakt, dan moeten de mensen ook deel hebben, deelnemen aan de cultuur. De school is de plek, waar de toekomstige volwassenen dit leren, waar ze kennis maken met de cultuur. Al negen jaar nemen alle basisscholen in de gemeente Echt-Susteren deel aan een cultureel programma, bestaande uit een kunstmenu met bijbehorende lesactiviteiten. Inmiddels is er in onze gemeente een platform cultuureducatie gestart, dat het onderwijs moet helpen bij de keuzes die gemaakt moeten worden. Dit in het kader van de landelijke veranderingen in het cultuuronderwijs. In het platform is er aandacht voor doorlopende leerlijnen en een goede aansluiting van basis- naar voortgezet onderwijs. In het door de gemeenteraad vastgestelde Cultuureducatieplan 2015-2018 ‘verbinden=versterken’ wordt verder aandacht gevraagd voor het muziekonderwijs, waarmee in de basisschool alle kinderen moeten worden bereikt. Onze oosterburen hebben het goed begrepen. Muziekonderwijs voor alle kinderen “Jedem Kind ein Instrument” Investeren in de cultuureducatie is investeren in de toekomstige volwassenen, is bijdragen aan de kwaliteit van de samenleving. Daarnaast heeft muziekonderwijs ook een positieve invloed op de ontwikkeling van de intelligentie. Modern hersenonderzoek toont dit onweerlegbaar aan.

Eerste doel. Start met muziekonderwijsproject op alle basisscholen in schooljaar 2016-2017

 

–Voor de ouderen niet de TV als dagbesteding, maar de mogelijkheid zelf actief te zijn in de gemeenschap, muziek, toneelspelen, schilderen, heemkunde. Een belangrijke bijdrage aan de levenskwaliteit. Verenigingen kunnen hierin dienstbaar zijn en zo hun rol in de samenleving waar maken. De Klankbordgroep Cultuur wil in deze een bemiddelende rol spelen.

Eerste doel: In 2016, in goed overleg met verzorgingstehuizen en dagopvang activiteit(en) voor ouderen aanbieden.

 

-Voor het aanbod aan kunst en cultuur in onze gemeente willen we ook aandacht vragen. Er is aanbod, maar te veel incidenteel en versnipperd. Muziekverenigingen organiseren concerten, de Echter Revue maakt mooie plaatselijke voorstellingen. De kunstkring organiseert klassieke concerten, de Culturele kring zorgt voor straattheater, Veldeke dialect avonden. Samen met alle organiserende verenigingen en organisaties willen we tot een programma komen met daarin “elk wat wils” op maat van onze gemeente en voor ieder toegankelijk: Literair café, cabaret, jazz, toneel, muziek, dans, jeugdvoorstellingen op de woensdagmiddag…… Onze flyer “Cultuurzomer” is een eerste aanzet. Komende tijd willen we verder. Een goed toegeruste accommodatie, beperkt van grootte is hier een voorwaarde om vooruit te kunnen.

Eerste doel: Starten met literair café in overleg met andere organisatoren in 2016.

–Voor de culturele verenigingen, zoals zangkoren, fanfares en harmonieorkesten, toneel-en dansverenigingen willen we ons inzetten. Hen een podium bieden. Zij zijn onmisbaar voor de samenhang in de diverse kernen van onze gemeente. Een veel gehoord probleem is de vergrijzing en de krimp van het ledenbestand. Belangrijk voor die verenigingen is, zoals hierboven al aangehaald, de plaats en rol van de vereniging in de gemeenschap. Een even belangrijke factor is de relatie van de vereniging met de basisschool. Samen met de school de schouders zetten onder de cultuureducatie. Wat kan de vereniging bieden voor de school, musical, viering, om zo leerlingen te interesseren. Er worden al mooie samenwerkingsprojecten gerealiseerd. Als die samenwerking structureel wordt levert dat winst op voor beide partijen.

Eerste doel. Stimuleren van vaste samenwerking tussen scholen en verenigingen.

-Voor de jeugd willen we de komende tijd initiatieven nemen. De slogan “Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst” gaat zeker op voor de culturele sector. Naast de aandacht voor culturele vorming in het onderwijs, zowel bij het basisonderwijs als bij het voortgezet onderwijs is het deelnemen aan het eigen culturele gebeuren van belang voor de ontwikkeling van de jongeren. Kinderen verwerven op een snelle manier vaardigheden, waar ze hun hele leven profijt van hebben. Kinderen en jongeren maken zo kennis met allerlei vormen van cultuur en vinden ook hun weg in verenigingen. Waar we vooral op willen inzetten is de typische jongerencultuur. Deze is vluchtiger en aan snelle veranderingen onderhevig. Het is evenwel goed, de jeugd daar de mogelijkheid van scholing en ontwikkeling te bieden. Er zijn verschillende initiatieven zoals de “Herrietent”, “Talent House” en “Haaze”…In samenwerking met die organisaties willen we de vele jongeren die actief zijn in de popcultuur een podium bieden.

Eerste doel. In 2016 vertegenwoordiger(s) van jongerenorganisaties opnemen in klankbordgroep, of als vaste adviseurs aanstellen.

-Voor kunst in de openbare ruimte is er met medewerking van de Klankbordgroep Cultuur en de cultuurcoach onlangs een werkgroep van start gegaan. Partner in deze is onder andere de stichting KC 61. De werkgroep maakt momenteel een inventarisatie van kunst in de openbare ruimte in de hele gemeente. Op basis van die inventarisatie willen we komen tot een lijstje met prioriteiten en in overleg met het gemeentebestuur tot een procedure om tot realisatie van kunst in de openbare ruimte te komen. In deze procedure zal overleg met omwonenden en het beheer van de kunstwerken worden geregeld. Gemeentelijk is er een 1% regeling tot stand gekomen. Middelen uit deze regeling kunnen door het gemeentebestuur worden ingezet. Bijdragen door derden en/of belanghebbenden worden nagestreefd.

Eerste doel. In 2016 afronden inventarisatie “Kunst in de openbare ruimte” In 2017 starten met een eerste project.